ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੌਲਾਂ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਟਾਕ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਸਟੋਰੇਜ ਲੱਭਣਾ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਰਾਜ ਦੇ ਗੁਦਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 145 ਲੱਖ ਟਨ ਅਨਾਜ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 115 ਲੱਖ ਟਨ ਤਾਜ਼ੇ ਝੋਨਾ ਚੌਲ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ 120 ਲੱਖ ਟਨ ਕਣਕ ਦੀ ਖਰੀਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ 174 ਲੱਖ ਟਨ ਅਨਾਜ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਸਟੋਰ ਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਵਰਡ ਏਰੀਆ ਪਲਿੰਥ ਜਾਂ ਸੀਏਪੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੇ ਉਲਟ, ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ 35 ਲੱਖ ਟਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਸੀਏਪੀ ਸਟੋਰੇਜ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਸਪਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਰਾਜ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੈਪ ਸਟੋਰੇਜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਟੈਂਡਰ ਮੰਗੇ ਹਨ। CAP ਸਟੋਰੇਜ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਅਸਮਾਨ ਹੇਠ, ਉੱਚੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਤਰਪਾਲ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਣਾ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੂਬੇ ਦੇ ਗੁਦਾਮਾਂ ਵਿੱਚ 110 ਲੱਖ ਟਨ ਚੌਲ ਸਟੋਰ ਹੈ ਅਤੇ 115 ਟਨ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਜਾਂ ਮਿਲਿੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 225 ਲੱਖ ਟਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ 120 ਲੱਖ ਟਨ ਕਣਕ ਦੀ ਖਰੀਦ ਕਾਰਨ ਭੰਡਾਰਨ ਦਾ ਸੰਕਟ ਵਧੇਗਾ।
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਝੋਨੇ ਦੇ ਖਰੀਦ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਖੁਰਾਕ ਤੇ ਸਿਵਲ ਸਪਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਖਰੀਦ ਏਜੰਸੀਆਂ ਪਨਗ੍ਰੇਨ, ਪਨਸਪ, ਸਟੇਟ ਵੇਅਰਹਾਊਸਿੰਗ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਾਰਕਫੈੱਡ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਸਪੇਸ ਕਾਰਨ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਝੋਨੇ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੰਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਰਜ਼ੀ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਢੱਕੇ ਹੋਏ ਗੋਦਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਣਕ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਸਪਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਖਰੀਦ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। “ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗ ਹਰ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਖਰੀਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ,” ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ।
“ਅਸੀਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਅਨਾਜ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਖਪਤਕਾਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 6 ਤੋਂ 7 ਲੱਖ ਟਨ ਝੋਨਾ ਅਤੇ 7 ਤੋਂ 8 ਲੱਖ ਟਨ ਕਣਕ ਸੂਬੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਲਿਜਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ”ਉਸਨੇ ਨਾਮ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰਨ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਵਾਜਾਈ ਉਹਨਾਂ ਕਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਲਗਭਗ 174 ਲੱਖ ਟਨ ਹੈ – 124 ਲੱਖ ਟਨ ਐਫਸੀਆਈ ਕੋਲ ਅਤੇ 50 ਲੱਖ ਟਨ ਰਾਜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਕੋਲ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਟੀਲ ਸਿਲੋਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਲੱਖ ਟਨ ਅਤੇ ਕਵਰਡ ਵੇਅਰਹਾਊਸਾਂ ਵਿੱਚ 165 ਲੱਖ ਟਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਗਭਗ 35 ਲੱਖ ਟਨ ਸੀਏਪੀ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ।